زيارت امامزادگان علیهم السلام
زیارت فرزندان معصومین (علیهم السلام) و اصحاب آنان، مورد توصیه پیامبر اکرم بوده و در جهت احترام و بزرگداشت انوار مطهّر حضرات معصومین است. در زیارت امامزادگان، اصل بر ایمان، تقوا و قرار گرفتن آنان در مسیر اهل بیت (علیهم السلام) است؛ مگر این که خلاف آن ثابت گردد.
محتویات
اهمیت زیارت امامزادگان
زیارت امامزاده ها که در سیره مؤمنین مطرح است، بر اساس آموزه های کلی است که در منابع دینی بدان اشاره شده، مثلا از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمود: «مَنْ زارَنی أَوْ زَارَ أَحَداً مِنْ ذُرِّیتی، زُرْتُهُ یومَ القِیامَةِ فَأَنْقَذْتُهُ مِنْ أَهْوَالِه کسی که من یا یکی از فرزندانم را زیارت کند، روز قیامت به زیارت او می آیم و او را از هول و هراس آن روز رهایی می دهم.»
وثاقت و اعتبار امامزادگان
در زیارت امامزادگان و صالحان، توجّه به دو نکته ضروری می نماید:
الف) اثبات وثاقت در وجود قبر امامزادگان، نخستین گام است. وجود امامزاده در یک مکان، از طریق تصریح معصومین (ع) و افراد مورد وثوق، شواهد مستند تاریخی و شهرت به دست می آید. در وثاقت و شهرت امامزادگانی همچون حضرت فاطمه معصومه و عبدالعظیم حسنی (ع) تردیدی وجود ندارد؛ اما در قبور برخی از امامزادگان جای تردید وجود دارد که شایسته است در این زمینه پژوهش به عمل آید.
ب) در زیارت و تکریم امامزادگان و اصحاب معصومین (ع)، اصل بر ایمان، تدین، تقوا، و قرار گرفتن آنان در مسیر اهداف معصومین (ع) است؛ مگر این که خلاف آن ثابت گردد، همچون جعفر کذّاب و افرادی مانند او که شناخته شده اند. بنابراین اصل این است که فلان امامزاده غیر از انتساب به ائمه، از تقوا و شرایط لازم نیز برخوردار بوده، لذا در باره او آن زیارتنامه تنظیم شده است، از این رو گفتن آن جمله محذوری ندارد، مگر این که خلافش ثابت گردد.
گفتنی است که نفس برخورداری این امامزاده ها از بارگاه و شهرت و سیره تعظیم و تکریم آنان از جانب توده جامعه، شاهد خوبی است بر آن که آنها در زمان حیات انسان های صالحی بودند، وگرنه کم نبودند فرزندان معصومین که نامی از آنها نیست.
مرحوم شیخ عباس قمى در کتاب مفاتیح الجنان خود مى‌فرماید: «در زیارت امامزادگان عظام و شاهزادگان عالی‌مقام که قبورشان محل فیوضات و برکات و موضع نزول رحمت و عنایت الهیه است و علماى اعلام تصریح به استحباب زیارت قبور ایشان فرموده‌اند، و بحمدالله تعالى در غالب بلاد شیعه قبورشان موجود و بلکه در قرى و بریه و اطراف کوه‌ها و دره‌ها پیوسته ملجأ درماندگان و پناه مظلومین و موجب تسلى دل‌های پژمردگان بوده و خواهند بود تا یوم قیامت و از بسیارى از ایشان کرامت و خوارق عادات هم مشاهده شده است».
کیفیت زیارت امامزادگان
جایز است امازادگان به هر لفظى که متضمن تعظیم و احترام باشد زیارت شوند و یا سوره‌های مبارکه قرآن خوانده شود و ثواب آن را نثار آن قبور نمایند. اما سید بن طاووس در کتاب مصباح الزائر دو زیارت از براى امامزادگان نقل نموده که ما به جهت اختصار، زیارتنامه معروفه امامزادگان را در این جا ذکر مى‌نمائیم.
وى مى‌فرماید: چون قصد کردى زیارت کنى یکى از فرزندان ائمه اطهار علیهم‌السلام را، پس بایست و بگو:
- «السلام علیک أیها السید الزکىّ الطاهر الولى والداعى الحَفیّ، أشهد أنک قُلتَ حقاً و نطقتَ حقاً و صدقاً و دعوتَ الى مولاى و مولاک علانیة و سرّاً، فاز مُتّبعک و نَجى مصدّقک، و خابَ و خَسر مکذّبک والمتخلّف عنک، إشهد لى بهذه الشهادة لأکون من الفائزین بمعرفتک و طاعتک و تصدیقک و اتّباعک.
- السلام علیک یا سیدى و ابن سیدی، انت باب الله المُؤتى والمأخوذ عنه أتیتُک زائراً و حاجاتى لک مستودعاً وها أنا ذا استودعُک دینى و امانتى و خواتیم عملى و جوامع أملى إلى منتهى أجَلى والسلام علیک و رحمة الله و برکاته».